Phân biệt Khoa học dữ liệu và Khoa học máy tính

Trong thời đại công nghệ hiện nay, dữ liệu và thông tin đang dần trở thành tài sản vô cùng quý giá đối với các doanh nghiệp và tổ chức hoạt động trong mọi lĩnh vực. Đây không chỉ là yếu tố quan trọng trong hiện tại mà còn là nền tảng giúp các doanh nghiệp, tổ chức đạt được lợi thế cạnh tranh và đón đầu những xu hướng phát triển mới. Điều này gắn liền với sự lên ngôi của hai ngành học là Khoa học dữ liệu và Khoa học máy tính trong thời gian gần đây.

Khoa học dữ liệu là một lĩnh vực tương đối mới, tập trung vào việc khai thác, phân tích và trích xuất thông tin giá trị, giúp doanh nghiệp/tổ chức có cái nhìn sâu sắc hơn từ các tập dữ liệu lớn và đa dạng. Bằng cách ứng dụng các kỹ thuật thống kê, học máy, khai phá dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, các chuyên gia khoa học dữ liệu có thể phân tích, dự đoán và tối ưu hóa các quyết định trong mọi lĩnh vực từ kinh doanh, y tế, giáo dục cho đến khoa học và công nghệ. Trong kỷ nguyên số hiện nay, khi lượng dữ liệu trên thế giới ngày càng tăng lên với tốc độ chóng mặt, khoa học dữ liệu đang dần trở thành công cụ không thể thiếu để doanh nghiệp, tổ chức có thể đưa ra các quyết định chiến lược hiệu quả hơn.

Trong khi đó, Khoa học máy tính, với vai trò xây dựng nền tảng cơ sở hạ tầng công nghệ, tạo ra các hệ thống máy tính, phần mềm và ứng dụng giúp cuộc sống con người trở nên dễ dàng, hiện đại và tiện nghi hơn. Từ những chiếc máy tính cá nhân cho đến điện thoại thông minh, từ mạng xã hội cho đến điện toán đám mây, tất cả đều là thành quả lao động của các nhà khoa học máy tính. Và trong tương lai, khoa học máy tính sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt trong việc kiến tạo những công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo, blockchain và điện toán lượng tử.

Hay nói cách khác, Khoa học máy tính tạo ra công cụ và hạ tầng để thu thập, lưu trữ và xử lý dữ liệu. Trong khi đó, Khoa học dữ liệu khai thác giá trị từ dữ liệu để đưa ra các quyết định “thông minh”, giúp định hướng cho sự phát triển của tương lai. Sự kết hợp hài hòa giữa hai lĩnh vực này sẽ tiếp tục mang lại những bước đột phá và cách mạng hóa cuộc sống con người trên nhiều phương diện.

Khoa học dữ liệu (Data Science) là một lĩnh vực tương đối mới, tập trung vào việc khai thác, phân tích và trích xuất tri thức có giá trị từ các tập dữ liệu lớn và đa dạng. Nó kết hợp nhiều ngành khác nhau như toán thống kê, trí tuệ nhân tạo, khai phá dữ liệu, học máy và kỹ thuật lập trình cơ bản. Khoa học dữ liệu giúp các tổ chức và doanh nghiệp hiểu rõ hơn về dữ liệu của họ, nhận diện các xu hướng và mẫu hành vi, đưa ra dự đoán và quyết định kinh doanh dựa trên dữ liệu. Nếu chọn theo ngành Khoa học dữ liệu (Data Science), đây là những kiến thức và kỹ năng bạn cần trang bị:

- Giải tích, đại số tuyến tính, xác suất thống kê

- Các bài toán tối ưu hóa 

- Các ngôn ngữ phổ biến cho phân tích dữ liệu : Python, R

- Ngôn ngữ truy vấn cơ sở dữ liệu: SQL 

- Thu thập, xử lý, làm sạch dữ liệu

- Phân tích khám phá dữ liệu, học máy, trí tuệ nhân tạo

- Học sâu, mạng nơ-ron, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, thị giác máy tính

- SQL/NoSQL

- Hadoop, Spark (xử lý dữ liệu lớn)

- Công cụ làm việc: Jupyter, RStudio, Tableau, Power BI..

Với các kiến thức và kỹ năng có được trong quá trình học ngành Khoa học dữ liệu, bạn có thể đảm nhận các vị trí sau :

1. Nhà khoa học dữ liệu (Data Scientist): Phân tích, mô hình hóa dữ liệu để giải quyết vấn đề kinh doanh

2. Kỹ sư máy học (Machine Learning Engineer): Thiết kế, xây dựng và triển khai các mô hình học máy

3. Nhà phân tích dữ liệu (Data Analyst): Phân tích dữ liệu, xây dựng báo cáo thống kê, trực quan hóa dữ liệu

4. Kỹ sư dữ liệu (Data Engineer): Xây dựng hệ thống thu thập, lưu trữ, xử lý dữ liệu

5. Chuyên gia IoT/Big Data: Thiết kế kiến trúc, giải pháp cho hệ thống IoT/Big Data

Và các công việc khác có liên quan đến khai thác dữ liệu tại doanh nghiệp, tổ chức trong các lĩnh vực Kinh tế, tài chính, marketing, Y sinh, dược phẩm, logistics, môi trường,...

Với nhu cầu phân tích và khai thác dữ liệu liên tục tăng cao, ngành Khoa học dữ liệu đang mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn, linh hoạt và có thu nhập cao. Các chuyên gia dữ liệu đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quyết định mang tính chiến lược, giúp doanh nghiệp và tổ chức đổi mới trong kinh doanh, mang lại nhiều lợi nhuận hơn cũng như kiểm soát chi phí vận hành một cách hiệu quả hơn.

Khoa học máy tính (Computer Science) là một lĩnh vực nghiên cứu và ứng dụng các nguyên lý lý thuyết và thực tiễn để thiết kế, phát triển và sử dụng các hệ thống phần cứng, phần mềm và mạng máy tính. Ngành này tập trung vào việc xây dựng và tối ưu hóa các thuật toán, cấu trúc dữ liệu, ngôn ngữ lập trình và hệ thống phần mềm. Khoa học máy tính đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các ứng dụng, hệ điều hành, trình duyệt web, game và nhiều công cụ khác mà chúng ta sử dụng hàng ngày.

Nếu bạn quyết định theo đuổi ngành Khoa học máy tính, đây là những kiến thức và kỹ năng cần trang bị:

- Giải tích, đại số tuyến tính, toán rời rạc

- Xác suất thống kê, lý thuyết đồ thị

- Lý thuyết tính toán, logic toán học

- Hệ điều hành, Kiến trúc máy tính

- Kỹ thuật lập trình (C, C++, Java, Python,...)

- Cấu trúc dữ liệu và giải thuật

- Lập trình hướng đối tượng

- Cơ sở dữ liệu, Hệ thống phân tán

- Trí tuệ nhân tạo, Học máy, Xử lý dữ liệu lớn 

- An ninh mạng, Lập trình mạng

- Lập trình hệ thống, Hệ thống nhúng

- Điện toán đám mây, Công nghệ Web/Ứng dụng di động

- Trình biên dịch

- Thị giác máy tính

 

Với các kiến thức và kỹ năng có được trong quá trình học ngành Khoa học dữ liệu, bạn có thể đảm nhận các vị trí sau :

1. Lập trình viên (Programmer): Lập trình phần mềm, ứng dụng; Lập trình web, ứng dụng di động;  Lập trình game, đồ họa,…

2. Nhà phát triển phần mềm (Software Developer): Phân tích và thiết kế hệ thống, Xây dựng cơ sở hạ tầng phần mềm

3. Kỹ sư phần mềm (Software Engineer): Quản lý dự án phần mềm, đảm bảo chất lượng phần mềm

4. Kiến trúc sư phần mềm (Software Architect): Thiết kế kiến trúc hệ thống phần mềm 

6. Chuyên gia bảo mật (Security Specialist): Bảo vệ an ninh mạng, ngăn chặn tấn công

7. Kỹ sư hệ thống/quản trị mạng: Thiết kế, triển khai và bảo trì hệ thống/mạng

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin, nhu cầu nhân lực ngành Khoa học máy tính ngày càng tăng cao. Các công việc trong lĩnh vực này cung cấp nhiều cơ hội thăng tiến và thu nhập hấp dẫn. Nếu bạn đam mê lập trình, thiết kế và xây dựng hệ thống, ngành Khoa học máy tính sẽ là một lựa chọn lý tưởng.

Khoa học máy tính sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo, thực tế tăng cường, blockchain, điện toán đám mây, Internet of Things (IoT)…. Các ứng dụng của khoa học máy tính sẽ ngày càng thông minh, tự động hóa và tối ưu hơn, mang lại nhiều cơ hội và thách thức mới. Họ có thể làm việc tại các công ty công nghệ lớn, công ty phần mềm, tổ chức nghiên cứu hoặc trở thành doanh nhân khởi nghiệp.

Trong khi đó, các chuyên gia khoa học dữ liệu sẽ đóng vai trò then chốt trong việc giúp các tổ chức khai thác và trích xuất giá trị từ dữ liệu của họ. Đặc biệt khi lượng dữ liệu trên thế giới ngày càng tăng lên với tốc độ chóng mặt.Các kỹ thuật học máy, học sâu và trí tuệ nhân tạo sẽ được ứng dụng rộng rãi hơn và có nhiều thư viện tự động, hỗ trợ người dùng giúp đưa ra các dự đoán và quyết định chính xác hơn. Họ có thể làm việc trong các lĩnh vực như tài chính, bán lẻ, y tế, marketing, giáo dục và nhiều lĩnh vực khác nữa. Các kỹ năng phân tích dữ liệu, xây dựng mô hình dự đoán và trình bày kết quả một cách hiệu quả sẽ là những yêu cầu quan trọng đối với các chuyên gia khoa học dữ liệu trong tương lai.

Có thể thấy, mặc dù khoa học máy tính và khoa học dữ liệu có những khác biệt về đối tượng nghiên cứu và mục tiêu ứng dụng khác nhau, nhưng hai lĩnh vực này đều đóng vai trò quan trọng trong thời đại công nghệ số hiện nay. Hai lĩnh vực quan trọng này sẽ ngày càng có nhiều ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, với nhiều bước tiến nhảy vọt, mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn cho những ai theo đuổi những lĩnh vực này.

 

Trung tâm Tin học - Trường ĐH KHTN